Bài viết dưới đây phân tích thực trạng và đề xuất một số giải pháp nâng cao hiệu quả phòng, chống hành vi Quấy rối tình dục (QRTD) đối với lao động nữ (LĐN) tại nơi làm việc.

Tỷ lệ lớn LĐN bị QRTD

Khoản 9, Điều 3 Bộ luật Lao động (BLLĐ) năm 2019 quy định: “QRTD tại nơi làm việc là hành vi có tính chất tình dục của bất kỳ người nào đối với người khác tại nơi làm việc mà không được người đó mong muốn hoặc chấp nhận. Nơi làm việc là bất kỳ nơi nào mà NLĐ thực tế làm việc theo thỏa thuận hoặc phân công của người sử dụng lao động (NSDLĐ)”.

Nhằm cụ thể hóa hơn những nội dung được quy định trên, Khoản 1, Điều 84 Nghị định số 145/2020/ NĐ-CP ngày 14/12/2020 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của BLLĐ về điều kiện lao động và quan hệ lao động (QHLĐ) có nêu rõ, QRTD có thể xảy ra dưới dạng trao đổi như đề nghị, yêu cầu, gợi ý, đe dọa, ép buộc đổi quan hệ tình dục lấy bất kỳ lợi ích nào liên quan đến công việc; hoặc những hành vi có tính chất tình dục không nhằm mục đích trao đổi, nhưng khiến môi trường làm việc trở nên khó chịu và bất an, gây tổn hại về thể chất, tinh thần, hiệu quả công việc và cuộc sống của người bị quấy rối.

Kết quả của một số nghiên cứu, khảo sát cho thấy, hơn 53% LĐN được hỏi xác nhận họ đã bị QRTD hoặc chứng kiến hành vi QRTD; gần 87% cho rằng nạn nhân thường là nữ công nhân. Đa số nạn nhân bị QRTD là LĐN ở độ tuổi từ 18 đến 30. Phần lớn nạn nhân chỉ bắt đầu tìm kiếm sự trợ giúp khi họ bị quấy rối nghiêm trọng trong thời gian dài. Trong đó, có tới 80% nạn nhân được hỏi không hiểu rõ hành vi nào mới được xem là QRTD. Nhiều người cho rằng chỉ khi phát sinh quan hệ tình dục hoặc sờ soạng mới được coi là QRTD; còn những hành vi gọi điện, nhắn tin, chia sẻ hình khiêu dâm…thì chưa phải.

Đã có nhiều vụ việc QRTD tại nơi làm việc gây bức xúc trong dư luận và đối với LĐN. Có thể kể đến vụ việc một nữ chuyên viên Phòng Tài chính kế hoạch huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị tố cáo bị nam đồng nghiệp giở trò đồi bại ngay tại phòng làm việc trong giờ hành chính. Tuy nhiên, nam công chức chỉ bị xử lý theo Nghị định 167/2013/NĐ-CP ngày 12/11/2013 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng cháy và chữa cháy; phòng, chống bạo lực gia đình và buộc cho thôi việc.

Vụ việc nêu trên là một trong số rất nhiều vụ QRTD đối với LĐN tại nơi làm việc xảy ra trong thời gian qua. Thực tế cũng cho thấy, trước những diễn biến phức tạp do dịch bệnh Covid-19 gây ra, để đảm bảo sản xuất, kinh doanh, nhiều doanh nghiệp đã phải chuyển đổi hình thức sản xuất, kinh doanh sang mô hình “3 tại chỗ”. Trong một môi trường như vậy, các LĐN sẽ gặp nhiều khó khăn, bất tiện và nguy cơ bị QRTD rất dễ xảy ra.

Điều đáng nói, không phải vụ việc nào nạn nhân cũng sẵn sàng báo cáo lãnh đạo và tố cáo đến các cơ quan có thẩm quyền về việc mình bị QRTD tại nơi làm việc. Bởi xuất phát từ tâm lý ngại va chạm của nạn nhân mặc dù bản thân họ rất muốn trừng trị người gây ra hành vi QRTD đối với mình. Thay vì việc tố cáo thì họ thường chọn cách im lặng, không muốn chia sẻ vì mặc cảm, xấu hổ; cũng không dám kể lại hành vi mình bị QRTD cho bạn bè, đồng nghiệp để làm bằng chứng do sợ ảnh hưởng đến danh dự cá nhân, sợ bị trả thù... Bên cạnh đó, bản thân các nạn nhân có thể còn thiếu thông tin về thế nào là hành vi QRTD tại nơi làm việc, trong đó những hành vi nào là hành vi có tính chất tình dục và quy trình báo cáo, xử lý khi có trường hợp bị QRTD xảy ra.

Một số khuyến nghị

Trước thực trạng QRTD đối với LĐN tại nơi làm việc nêu ở trên, để nâng cao hiệu quả phòng, chống hành vi QRTD đối với LĐN tại nơi làm việc, theo chúng tôi, mỗi cá nhân, tổ chức và các cơ quan có thẩm quyền cần thực hiện tốt một số nội dung sau đây.

Xác định rõ thế nào là hành vi QRTD: Khoản 1, Điều 84 Nghị định số 145/2020/NĐ-CP ngày 14/12/2020 của Chính phủ đã phần nào cụ thể hóa hành vi QRTD tại nơi làm việc, nhưng nhiều hành vi không được nêu cụ thể tại quy định này như gọi điện, nhắn những tin nhắn có yếu tố kích thích tình dục, chia sẻ hình khiêu dâm, … có được coi là hành vi có tính chất tình dục hay không thì chưa được cụ thể hóa một cách chi tiết.

Do đó, các cơ quan có thẩm quyền cần có văn bản hướng dẫn một cách thật chi tiết việc xác định thế nào là hành vi có tính chất tình dục nhằm nhận diện một cách thống nhất hành vi QRTD tại nơi làm việc. Liên ngành tư pháp Trung ương hoặc Hội đồng Thẩm phán Tòa án Nhân dân tối cao cần sớm nghiên cứu, hình sự hóa hành vi QRTD tại nơi làm việc trong một số trường hợp nhất định để tăng tính răn đe của pháp luật đối với những người có hành vi sai phạm.

Hành động ngay lập tức: Khi xuất hiện bất cứ cáo buộc nào về QRTD tại nơi làm việc, NSDLĐ phải hành động ngay lập tức nhằm đảm bảo cho người được cho là nạn nhân không sợ bị trả thù hoặc không cảm thấy yêu cầu của họ bị lờ đi hay bị coi thường. Mỗi một tổ chức, doanh nghiệp căn cứ vào cơ cấu, tổ chức có thể thành lập một bộ phận chuyên môn để giải quyết triệt để các trường hợp QRTD tại nơi làm việc; ban hành các quy định nhằm thúc đẩy, thực hiện và giám sát việc thực hiện các quy định của pháp luật về QRTD để đưa vào nội quy lao động, TƯLĐTT hoặc các quy chế, quy định hợp pháp khác của tổ chức, doanh nghiệp. Khi xây dựng các quy định cụ thể nêu trên, doanh nghiệp cần phối hợp chặt chẽ với tổ chức Công đoàn nhằm đảm bảo sự đồng thuận và thực thi có hiệu quả các quy định này.

Đối với tổ chức Công đoàn: Cần phải nêu cao tinh thần trách nhiệm trong việc tham gia vào việc xây dựng và thực thi pháp luật đối với các quy định cụ thể về QRTD tại nơi làm việc trong cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp. Định kỳ hằng năm, tổ chức Công đoàn của các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp cần phối hợp với các cơ quan hữu quan tổ chức tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật nói chung, về QRTD tại nơi làm việc nói riêng tới các doanh nghiệp, tới NSDLĐ và NLĐ về pháp luật, chính sách phòng, chống QRTD tại nơi làm việc.

Tham mưu cho người đứng đầu các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp xây dựng quy trình giải quyết khiếu nại, tố cáo khi có hành vi QRTD tại nơi làm việc, nếu phát hiện có hành vi sai phạm thì chuyển thông tin, tài liệu đến các cơ quan có thẩm quyền xử lý theo quy định nhằm tạo ra một môi trường làm việc an toàn đối với LĐN.

Giải pháp phòng ngừa tai nạn lao động Trong sản xuất, dù làm công việc đơn giản hay phức tạp thì người lao động (NLĐ) khó có thể lường trước những tai nạn ...

19 hành vi tham nhũng, tiêu cực cần tập trung chỉ đạo phòng, chống Ban chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực vừa ban hành hướng dẫn một số điều về phòng, chống tiêu cực ...

Giải pháp phòng, chống mua bán người ở Việt Nam trong giai đoạn hiện nay Mua bán người luôn là vấn đề nóng không chỉ ở mỗi quốc gia mà đã trở thành vấn nạn toàn cầu.