Luật Công đoàn số 50/2024/QH15 (có hiệu lực từ 1/7/2025) khẳng định vai trò của Công đoàn Việt Nam là đại diện cho người lao động, cùng với các cơ quan nhà nước, tổ chức kinh tế, xã hội chăm lo và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động; giám sát, phản biện xã hội; tham gia kiểm tra, thanh tra, giám sát hoạt động của các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp về những vấn đề liên quan đến quyền, nghĩa vụ của người lao động; tuyên truyền, vận động người lao động chấp hành pháp luật, tham gia các phong trào thi đua.

Công đoàn còn có trách nhiệm tham gia xây dựng, giám sát chính sách lao động, nâng cao đời sống và hỗ trợ pháp lí cho người lao động; thúc đẩy bình đẳng giới; giám sát hoạt động an toàn, vệ sinh lao động, xây dựng môi trường lao động hài hòa, ổn định, góp phần phát triển kinh tế - xã hội bền vững.

Công ty Môi trường đô thị Sóc Sơn tổ chức Hội thi ATVSLĐ năm 2024. Ảnh: ĐVCC

Để thực hiện tốt vai trò của mình, Công đoàn tham gia vào nhiều hoạt động cụ thể trong công tác an toàn, vệ sinh lao động:

Tham gia xây dựng chính sách, pháp luật về an toàn, vệ sinh lao động:

Công đoàn tham gia với các cơ quan nhà nước xây dựng chế độ, chính sách, pháp luật về an toàn, vệ sinh lao động; kiến nghị với cơ quan nhà nước có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung chính sách, pháp luật liên quan đến quyền, nghĩa vụ của người lao động về an toàn, vệ sinh lao động; tham gia Hội đồng an toàn, vệ sinh lao động cấp cơ sở, cấp tỉnh và cấp quốc gia.

Giám sát, kiểm tra việc thực hiện quy định an toàn, vệ sinh lao động: Công đoàn phối hợp với cơ quan nhà nước thanh tra, kiểm tra, giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về an toàn, vệ sinh lao động có liên quan đến quyền, nghĩa vụ của người lao động (Điều 15, Luật Công đoàn 2024; Điều 8, Luật an toàn vệ sinh lao động 2015);

tham gia với người sử dụng lao động xây dựng, hướng dẫn, giám sát việc thực hiện kế hoạch, quy chế, quy định, nội quy, quy trình, biện pháp bảo đảm an toàn, vệ sinh lao động (Điều 9, Luật an toàn, vệ sinh lao động 2015); phát hiện và kiến nghị với các cơ quan nhà nước có thẩm quyền xử lí kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật về an toàn, vệ sinh lao động (Điều 9, Luật an toàn, vệ sinh lao động 2015);

yêu cầu doanh nghiệp và cá nhân thực hiện ngay biện pháp đảm bảo an toàn, vệ sinh lao động khi phát hiện nơi làm việc có yếu tố nguy hiểm đến sức khỏe, tính mạng của người lao động; tham gia công tác kiểm định các thiết bị có yêu cầu nghiêm ngặt, kiểm định môi trường lao động, trang bị phương tiện bảo vệ cá nhân.

Tuyên truyền, huấn luyện và nâng cao nhận thức về an toàn, vệ sinh lao động:

Công đoàn tổ chức tuyên truyền, phổ biến, huấn luyện về an toàn, vệ sinh lao động, phát triển các dịch vụ an toàn, vệ sinh lao động (Điều 9, Luật an toàn, vệ sinh lao động 2015); vận động đoàn viên, công nhân đảm bảo công tác an toàn, vệ sinh lao động, chấp hành quy định, nội quy, quy trình, biện pháp bảo đảm an toàn, vệ sinh lao động tại nơi làm việc (Điều 9, Luật an toàn, vệ sinh lao động 2015);

tổ chức phong trào thi đua về an toàn, vệ sinh lao động, tổ chức phong trào quần chúng làm công tác an toàn, vệ sinh lao động, phong trào phát huy sáng kiến, cải tiến kĩ thuật, giảm nặng nhọc độc hại, tăng năng suất lao động, phong trào xanh – sạch – đẹp, tạo cảnh quan môi trường lao động sạch đẹp, an toàn, xây dựng văn hóa an toàn lao động tại nơi làm việc, hưởng ứng tháng hành động về an toàn, vệ sinh lao động hằng năm; tổ chức hội thảo, tọa đàm, thi trực tuyến tìm hiểu về an toàn, vệ sinh lao động; tổ chức bữa cơm công đoàn, Tết Công đoàn, giảm căng thẳng tại nơi làm việc;

tổ chức Hội thi an toàn, vệ sinh lao động, tạo môi trường truyền thông gần gũi, vui vẻ, giúp nâng cao nhận thức cho đoàn viên, công nhân về ý thức chấp hành kỉ luật lao động, nội quy, quy trình an toàn, vệ sinh lao động, phòng chống cháy nổ.

Công nhân Công ty cổ phần Dược phẩm Hà Tây tại Phân xưởng thuốc viên năm 2024. Ảnh: P. Diệp

Tham gia giải quyết các vấn đề liên quan đến tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp:

Công đoàn tham gia điều tra tai nạn lao động, giám sát việc giải quyết chế độ, bồi thường, trợ cấp tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thăm hỏi động viên gia đình nạn nhân của tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; tham gia ứng cứu, khắc phục hậu quả sự cố kĩ thuật gây mất an toàn, vệ sinh lao động; thông báo với cơ quan quản lí nhà nước có thẩm quyền về sự cố kĩ thuật, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp để tiến hành điều tra; tham gia đào tạo nghề và bố trí công việc cho người bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp.

Đại diện cho người lao động bảo vệ quyền lợi về an toàn, vệ sinh lao động:

Công đoàn cùng người sử dụng lao động tổ chức đối thoại tại nơi làm việc, thương lượng tập thể, kí kết và giám sát việc thực hiện thỏa ước lao động tập thể. Đối thoại với người sử dụng lao động để giải quyết các vấn đề liên quan đến quyền và nghĩa vụ của người lao động, người sử dụng lao động về an toàn, vệ sinh lao động (Điều 10, Luật an toàn, vệ sinh lao động 2015);

đại diện cho người lao động khiếu nại, khởi kiện khi quyền của người lao động về an toàn, vệ sinh lao động bị xâm phạm; hướng dẫn và giám sát việc thực hiện kế hoạch, quy chế, nội quy và các biện pháp bảo đảm an toàn, vệ sinh lao động, cải thiện điều kiện lao động tại nơi làm việc; thương lượng với người sử dụng lao động về chế độ phụ cấp cho an toàn vệ sinh viên.

Giải pháp nâng cao hiệu quả công tác an toàn, vệ sinh lao động của Công đoàn

Để nâng cao hiệu quả công tác an toàn, vệ sinh lao động, Công đoàn cần tập trung vào các giải pháp sau:

Phối hợp chặt chẽ với người sử dụng lao động, bộ phận an toàn, vệ sinh lao động chuyên trách của doanh nghiệp để triển khai các biện pháp đảm bảo an toàn cho người lao động trong quá trình làm việc;

tăng cường năng lực cho cán bộ công đoàn thông qua các lớp đào tạo, tập huấn về công tác đảm bảo an toàn, vệ sinh lao động để về tuyên truyền, hướng dẫn cho đoàn viên, người lao động tại đơn vị;

phát huy hiệu quả hoạt động của mạng lưới an toàn vệ sinh viên để kịp thời nhắc nhở các vi phạm an toàn, phát hiện nguy cơ mất an toàn ngay tại tổ sản xuất, ngăn ngừa sự cố và tai nạn;

tăng cường phối hợp với các cơ quan chức năng tổ chức các hoạt động thanh tra, kiểm tra, giám sát việc thực hiện nội quy, quy trình an toàn, vệ sinh lao động trong các cơ quan, doanh nghiệp, nhất là việc sử dụng máy, thiết bị, vật tư có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn lao động, đo kiểm môi trường lao động, công tác huấn luyện về an toàn, vệ sinh lao động, công tác khám sức khỏe định kì cho người lao động, và các ngành nghề có nguy cơ cao về tai nạn lao động; thực hiện việc khen thưởng cho tập thể, cá nhân thực hiện tốt công tác an toàn, vệ sinh lao động, ngăn ngừa tai nạn lao động và bệnh nghề nghiệp, biểu dương người lao động trực tiếp sản xuất và đội ngũ an toàn vệ sinh viên.

Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng và sự phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ, việc tăng cường vai trò của Công đoàn trong công tác an toàn, vệ sinh lao động càng trở nên cấp thiết. Để xây dựng môi trường làm việc an toàn, lành mạnh và đảm bảo quyền lợi của người lao động, cần có sự chung tay của các bên liên quan, từ doanh nghiệp, cơ quan quản lý nhà nước đến người lao động và tổ chức Công đoàn.

Mời xem thêm video:

Những cải tiến nhỏ giúp phòng ngừa tai nạn lớn trong ngành cà phê Việt Nam Tại trung tâm của vùng cao nguyên trồng cà phê Buôn Ma Thuột, những người nông dân không chỉ nỗ lực sản xuất mà còn ...

Tăng cường an toàn vệ sinh lao động, bảo vệ sức khỏe nhân viên y tế Bộ Y tế vừa ban hành công văn gửi các đơn vị trực thuộc và Sở Y tế các tỉnh, thành phố nhằm tăng cường ...

Bảo đảm an toàn lao động trong vận hành máy móc: Sáng kiến từ một tổ trưởng cơ khí Anh Nguyễn Việt Thái, Tổ trưởng cơ khí Công ty CP Đầu tư phát triển Chè Tam Đường (Lai Châu), không chỉ là thợ giỏi ...