Lái tàu - công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm

Nhiều lái tàu cho biết, đây là công việc vất vả, thu nhập không cao, thường xuyên xa nhà và tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất an toàn, căng thẳng nghề nghiệp.

Anh Nguyễn Giang Nam - tài xế Xí nghiệp Đầu máy Hà Nội chia sẻ, từ khi còn theo học tại trường, lái tàu phải học nhiều nội dung ngoài việc sửa chữa như: Quy trình quy phạm lái tàu, bộ tiêu chuẩn kỹ thuật đường sắt, học viên phải học, nắm bắt các tác nghiệp của các chức danh khác như trực ban chạy tàu, gác ghi, gác chắn, trưởng tàu… Đã học nghề lái tàu chỉ lái được tàu, ra nghề thì phải trải qua nhiều lần thi, mất nhiều năm mới được lên lái chính. Trong khi, thu nhập hiện nay quá thấp mà áp lực, rủi ro cao.

Quá trình từ khi học nghề đến khi trở thành lái tàu chính trải qua nhiều giai đoạn, mất rất nhiều thời gian, yêu cầu về đảm bảo an toàn, kỷ luật rất cao.

Quy định về độ tuổi của người được cấp giấy phép lái tàu cần được nghiên cứu sửa đổi. Ảnh minh họa

Bất cập trong quy định độ tuổi người lái tàu

Ông Vũ Quang Khôi - Nguyên Cục trưởng Cục Đường sắt Việt Nam, quy định hiện nay của Luật Đường sắt về độ tuổi tối thiểu và độ tuổi tối đa của người được cấp giấy phép lái tàu cần phải xem xét điều chỉnh phù hợp.

Thời gian qua, Bộ luật Lao động năm 2019 đã điều chỉnh tuổi nghỉ hưu đối với NLĐ, trong có chức danh lái tàu. Cụ thể, tại khoản 2 Điều 169 quy định: “tuổi nghỉ hưu đối với nam là 62 tuổi bắt đầu từ năm 2028 và đối với nữ là 60 tuổi bắt đầu từ năm 2025”; khoản 3 Điều 169 quy định: “NLĐ bị suy giảm khả năng lao động; làm nghề, công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm; làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm; làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn có thể nghỉ hưu ở tuổi thấp hơn nhưng không quá 05 tuổi so với quy định tại khoản 2 Điều này tại thời điểm nghỉ hưu, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác”.

Quy định về tuổi nghỉ hưu thấp nhất của NLĐ (trong đó có chức danh lái tàu) của Bộ luật Lao động năm 2019 có khác với quy định về độ tuổi tối đa cho phép được cấp giấy phép lái tàu quy định của Luật Đường sắt.

Khi xây dựng Luật Đường sắt năm 2017, xác định độ tuổi của người được cấp giấy phép lái tàu dựa theo cơ sở: Để học lái tàu trên ĐSQG, học viên lái tàu sau khi tốt nghiệp trung học là 19 tuổi, thời gian học lái tàu hết 1,5 năm; thời gian phụ lái tàu ít nhất 02 năm theo quy định của doanh nghiệp. Như vậy, quy định tuổi bắt đầu lái tàu ĐSQG 23 tuổi là phù hợp, ổn định chưa có tồn tại bất cập trong thời gian qua.

Thời gian qua tại một số tuyến ĐSĐT mới lần đầu tiên có công nghệ khai thác tại Việt Nam đều có công tác đào tạo, cấp chứng chỉ lái tàu cho các học viên lái tàu đô thị. Theo đó để học lái tàu trên ĐSĐT, học viên lái tàu sau khi tốt nghiệp trung học là 19 tuổi, thời gian học lái tàu trung bình từ 1 đến 1,5 năm; thời gian vận hành khai thác thử trung bình từ 3 đến 6 tháng. Như vậy, chỉ nên quy định độ tuổi lái tàu ĐSĐT bắt đầu từ 21 tuổi là phù hợp với thực tế.

Ông Khôi cho biết, chỉ nên quy định độ tuổi lái tàu ĐSĐT bắt đầu từ 21 tuổi là phù hợp với thực tế. Ảnh minh họa.

Đề xuất 2 phương án quy định độ tuổi của người được cấp giấy phép lái tàu

Tại Hội nghị Tổng kết 5 năm thi hành Luật Đường sắt năm 2017, ông Vũ Quang Khôi đã đề xuất 2 phương án về quy định độ tuổi của người được cấp giấy phép lái tàu theo quy định của Luật Đường sắt.

Một là, sửa đổi, bổ sung điểm a và bổ sung 01 điểm vào khoản 3 Điều 36 Luật Đường sắt theo hướng người được cấp giấy phép lái tàu phải có đủ các điều kiện sau đây: Lái tàu trên ĐSQG, đường sắt chuyên dùng phải có độ tuổi từ đủ 23 tuổi đến 55 tuổi đối với nam, từ đủ 23 tuổi đến 50 tuổi đối với nữ; có giấy chứng nhận đủ tiêu chuẩn sức khỏe theo quy định của Bộ Y tế. Lái tàu trên ĐSĐT phải có độ tuổi từ đủ 21 tuổi đến 55 tuổi đối với nam, từ đủ 21 tuổi đến 50 tuổi đối với nữ; có giấy chứng nhận đủ tiêu chuẩn sức khỏe theo quy định của Bộ Y tế.

Ưu điểm của phương án này là: Các đối tượng cấp Giấy phép lái tàu trên ĐSQG đang được thực hiện ổn định trong thời gian dài vừa qua của Tổng cục đường sắt, Liên hiệp Đường sắt Việt Nam, Tổng công ty Đường sắt Việt Nam đến nay. Việc quy định độ tuổi lái tàu trên ĐSQG như Luật Đường sắt năm 2017 đã được nghiên cứu, đánh giá tác động và kinh nghiệm của các nước trên thế giới; giữ nguyên độ tuổi tối đa của lái tàu để lái tàu có được điều kiện sức khỏe tốt nhất bảo đảm an toàn chạy tàu; bổ sung quy định về độ tuổi cấp Giấy phép lái tàu trên ĐSĐT cho phù hợp với thực tiễn mà Luật Đường sắt 2017 chưa đề cập cụ thể, rõ ràng.

Tuy nhiên, hạn chế của phương án này là: Một số đề xuất của doanh nghiệp đường sắt kéo dài độ tuổi được cấp giấy phép lái tàu chủ yếu do thiếu nguồn nhân lực mà chưa có tổng kết, đánh giá tác động của đề xuất này nên chưa có cơ sở để đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật. Mặc dù tuổi nghỉ hưu của NLĐ được kéo dài thêm theo quy định của pháp luật lao động nhưng tuổi người được cấp giấy phép lái tàu chưa được tăng thêm. Như vậy khoảng thời gian từ khi không được cấp giấy phép lái tàu theo quy định của Luật Đường sắt năm 2017 đến tuổi nghỉ hưu của Bộ luật Lao động năm 2019, người lái tàu phải làm công việc khác dẫn đến có thể bỏ sót những người mặc dù đã hết tuổi được cấp giấy phép lái tàu mà chưa đến tuổi nghỉ hưu theo quy định mới nhưng vẫn đủ sức khỏe, kinh nghiệm để lái tàu.

Phương án 2 là, sửa đổi, bổ sung điểm a và bổ sung 01 điểm vào khoản 3 Điều 36 theo hướng người được cấp giấy phép lái tàu phải có đủ các điều kiện: Lái tàu trên ĐSQG, đường sắt chuyên dùng phải có độ tuổi từ đủ 23 tuổi đến đến tuổi nghỉ hưu theo quy định của pháp luật lao động và có giấy chứng nhận đủ tiêu chuẩn sức khỏe theo quy định của Bộ Y tế; lái tàu trên ĐSĐT phải có độ tuổi từ đủ 21 tuổi đến tuổi nghỉ hưu theo quy định của pháp luật lao động và có giấy chứng nhận đủ tiêu chuẩn sức khỏe theo quy định của Bộ Y tế.

Ưu điểm của phương án này là: Góp phần khắc phục được tình trạng thiếu nhân lực lái tàu của doanh nghiệp kinh doanh ĐSQG hiện nay; có xem xét đến việc điều chỉnh tăng độ tuổi nghỉ hưu của Bộ luật Lao động năm 2019; khai thác được tối đa nhân lực lái tàu ĐSQG đủ kinh nghiệm, sức khỏe để lại tàu.

Nhược điểm của phương án này là: Chưa được đánh giá tác động của việc tăng độ tuổi cấp giấy phép lái tàu đối với điều kiện thực tế của ĐSQG hiện nay nên chưa có có sở để thực hiện. Việc đánh giá tác động này cần phải được đánh giá đầy đủ, khách quan, khoa học và cần thời gian để đánh giá không ngắn; cần có sự đồng thuận giữa các Bộ: Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Y tế, Bộ Giao thông vận tải...

Sửa Nghị định về kinh doanh xăng dầu: Xem xét kỹ lưỡng ý kiến của các doanh nghiệp Thứ trưởng Bộ Công thương Đỗ Thắng Hải cho biết, sửa Nghị định về kinh doanh xăng dầu sẽ trực tiếp điều chỉnh rất nhiều ...

Giải pháp nào để lao động tha hương của huyện Duy Xuyên về lại địa phương? Duy Xuyên là một trong những huyện tiêu biểu của tỉnh Quảng Nam trong thu hút người lao động tha hương về lại địa phương ...

Dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi): Bộ Xây dựng không đề xuất sở hữu chung cư có thời hạn Bộ Xây dựng không đề xuất sở hữu chung cư có thời hạn trong dự thảo Luật Nhà ở (sửa đổi).